Waarom we geen kraantjeswater drinken

Binnen SANO zijn we al even bewust bezig met ecologie. Tijdens onze SANO-meetings staat er steevast kraantjeswater klaar. In januari 2017 kregen alle SANO-klanten een Dopper flesje -met een unieke SANO print als geschenk. Dit artikel van Merel Deelder uit EOS-magazine sprak ons sterk aan, want hoe meer we ons zelf inlezen, hoe beter we onze klanten kunnen informeren over de voordelen van (kraantjes)water. Hieronder lees je de belangrijkste zaken die wij hebben onthouden uit dit boeiend artikel.

Feit: de meeste Belgen drinken liever water uit de fles.

Het maakt de Belg een van de grootste drinkers van gebotteld water ter wereld. Hij drinkt bijvoorbeeld ruim zes maal zoveel flessenwater als de Nederlander. Opmerkelijk, aangezien Belgisch kraantjeswater dient te voldoen aan de kwaliteitseisen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), die van de EU, de Belgische overheid en aan die van de gewestelijke overheden. Ook gelden er kwaliteitseisen enkel over de smaak en kleur van het water.

Er zijn wel er enkele uitzonderingen. Vooral zuigelingen en zwangere vrouwen moeten opletten met kraantjeswater.

Dat heeft vooral te maken met het nitraatgehalte, wat op bepaalde plaatsen in België te hoog kan zijn voor deze kwetsbare groepen. Of jouw kraantjeswater de nitraatnorm overschrijdt kan je eenvoudig opzoeken op de website van je drinkwaterleverancier.

Opgelet ook voor kraantjeswater aangeleverd vanuit loden leidingen. Deze vind je nog in oude huizen, gebouwd tot 1970. Aangezien looddeeltjes in het drinkwater terecht kunnen komen en zo de ontwikkeling van het zenuwstelsel kunnen verstoren is hier voorzichtigheid geboden. Een loden leiding kan je volgende de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) herkennen aan volgende kenmerken: ‘ Een niet-geverfde loden waterleiding is grijs van kleur, een koperen leiding is roodbruin of lichtgroen. Lood is niet magnetisch. Als je een magneet tegen de buis kunt plakken, bevat ze ijzer. Een loden waterleiding heeft geen koppelstukken, maar aan ‘kruispunten’ zijn de buizen wel dikker.’

Met flessenwater blijkt het evengoed opletten geblazen.

Uit een onderzoek naar spuitwater door Test-Aankoop in 2013, bleek dat van de 36 onderzochte merken er vijf ongeschikt zijn voor kinderen onder de 7 jaar, vanwege een te hoog gehalte aan fluor. Alhoewel de merken hier wel melding van maken, gebeurt dit volgens Test-Aankoop dikwijls in erg kleine letters. Een teveel aan fluor kan leiden tot fluorose (tandverkleuringen in het glazuur) en bij hogere dosissen tot fluorose aan het skelet (pijnlijke schade aan botten en gewrichten).

Het idee dat kraantjeswater niet lekker zou zijn is vooral een self fulfilling prophecy: we creëren het zelf met onze verwachting. De smaakverschillen tussen de verscheidene merken aan gebotteld water zijn veel groter dan het verschil tussen flessenwater en kraantjeswater. Mensen raken gewend aan ‘hun’ merk en denken dat water zo hoort te smaken.

De verheerlijking van het flessenwater in combinatie met een flinke dosis kraantjeswatervrees maakt wel dat veel consumenten bereid zijn om 50 tot 200 keer meer te betalen voor hun drinkwater.

Van de Vlamingen drinkt 66 procent thuis minstens de helft van de tijd flessenwater. Maar wat doet de consumptie van al dat flessenwater met ons milieu? In 2016 publiceerde een team wetenschappers van verschillende Spaanse universiteiten een levenscyclusanalyse waarin ze de milieu-impact van flessenwater en kraantjeswater met elkaar vergeleken. Flessenwater presteerde voor alle milieuaspecten het slechtst; water uit de kraan was in elk opzicht de meest milieuvriendelijke keuze. De processen die het sterkst bijdragen aan de milieu-impact zijn het gebruik van elektriciteit en grondstoffen voor de vervaardiging van de flessen. Blijf je toch graag bij flessenwater, weet dan dat de organisatie Vrienden der blinden graag jouw dopjes ontvangt. De opbrengt van de verkoop van deze dopjes (als grondstof aan een recyclagebedrijf) gaat integraal naar de opleiding van blindengeleidehonden. Meer info vind je op de website van de Vrienden der blinden.

De slechtste resultaten werden opgetekend door water uit glazen flessen, vooral te wijten aan de grote hoeveelheid materiaal nodig om een fles te produceren. Een glazen literfles weegt al gauw 200 gram, terwijl een plastic literfles slechts 20 tot 40 gram weegt.

Er zijn dus veel meer grondstoffen en energie nodig om eenzelfde hoeveelheid water te verpakken in glazen dan plastic flessen.

Nuttig is om vooral de nadruk te leggen op het gebruiksgemak van kraantjeswater ten opzichte van flessenwater, vertelt Tim Smits, professor Marketing Communicatie aan de KU Leuven. Om te voldoen aan je dagelijkse waterbehoefte heb je anderhalve liter nodig. “Wie wil er nu een hele dag anderhalve liter rondsjouwen? Water drinken uit de kraan is veel eenvoudiger, want het is overal beschikbaar.”

Smits onderscheidt twee strategieën die volgens hem een langdurig effect kunnen hebben. “Enerzijds moeten we werken aan een design waardoor het nog gemakkelijker wordt om kraantjeswater te drinken.”

“Op straat moeten meer waterkranen beschikbaar komen en scholen en werkomgevingen kunnen naast de kraan bijvoorbeeld glazen en karaffen beschikbaar stellen, zodat je overal eenvoudig toegang hebt tot kraantjeswater.”

Anderzijds ziet hij hoe zachte communicatie het straatbeeld kan veranderen. “Als ik naar mijn studenten kijk zie ik steeds meer hervulbare flessen in de collegebanken. Vaak zijn het mooie bijvulflessen, van Krnwtr of Dopper bijvoorbeeld. Dat zijn merken die kraantjeswater in zekere zin proberen te vermarkten en met succes. Die flessen geven als het ware subtiele hints, die geleidelijk aan het gedrag steeds meer in de juiste richting sturen, totdat dit op den duur de nieuwe norm is geworden.”

Wil je meer weten over de weg van drinkwater tot het uit de kraan komt, of in de winkel is te koop is in een fles? Bekijk dan zeker het Tracé van Drinkwater van EOS.